Epe, De Sprengen

1954

De Veluwe heeft een uniek stelsel van gegraven sprengen en beken. Het is vrijwel de enige regio in heel Europa waar dit type beken met hun prachtige sprengkoppen te vinden is. Het water dreef ooit bijna 200 molens aan voor de productie of verwerking van onder meer papier, graan en koper. De gemeente Epe mag trots zijn op de aanwezigheid van sprengen en beken; het was ooit de gemeente met de aanwezigheid van het hoogst aantal watermolens op de Veluwe.

Sprengen en beken op de Noord-Veluwe zijn gegraven watergangen die vele eeuwen geleden zijn ontstaan. Het ontstaan is te danken aan de behoefte aan water voor de aandrijving van watermolens en aan proceswater voor wasserijen. Aanvankelijk werd het water in de beken gebruikt voor de aandrijving van watermolens voor het malen van graan. Ook waren in de gemeente Epe kopermolens aanwezig voor het pletten van koper tot platen voor de VOC schepen. Na het gebruik als graan- dan wel kopermolens raakten de molens in onbruik en werd het beekwater nog lange tijd gebruikt als water voor de vele wasserijen die in de gemeenten Epe en Heerde aanwezig waren. Momenteel gebruikt de wasserij van de fam. Bagerman in Heerde nog beekwater voor de wasserij.

Cultuurhistorisch, maar zeker ook ecologisch zijn de sprengen en beken van grote waarde voor het Veluws landschap. In meerdere beken leven plant- en diersoorten die afhankelijk zijn van specifiek beekmilieu met een vrijwel constante watertemperatuur van 8 graden Celsius. Naast de bekende IJsvogel broeden ook in Epe grote gele Kwikstaarten, die weer afhankelijk zijn van de aanwezigheid van de larven van steenvliegen. Een interessante plantensoorten is Goudveil die voor zijn groeiplaats afhankelijk is van kwellend water en de varensoort dubbelloof die in het natte talud van de beek groeit. In de Motketel bij Vaassen treffen we het Mijtertje, een paddenstoeltje dat groeit in bladresten in de beek. In meerdere beken kunnen we in maart de Beekprik aantreffen, waarvan de larve zeven jaar in de modder leeft en in het volwassen stadium slechts zes weken leeft om zich voort te planten.

Vanuit recreatief oogpunt zijn de sprengen en beken vooral belangrijk voor het toerisme in de gemeente Epe en Heerde. Er zijn meerdere wandelpaden opgenomen in bekenpad gidsen en ook een aantal klompenpaden lopen langs de beken. De wandelingen in de Motketel en in de omgeving van de Cannenburch in Vaassen zijn  wel het meest bekend.

Bron: Stichting tot Behoud van de Veluwse Sprengen en Beken http://www.sprengenbeken.nl/

De 1e fotokaart werd uitgegeven door: Boekhandel Dalmolen, Hoofdstraat 79, Tel. 2652 Epe, en heeft gelopen: Postzegel - Koningin Juliana 12 ct, groen blauw.

De 2e fotokaart was een uitgave van: Fa. Joh. Zwart C.V., Epe, en heeft eveneens gelopen: Postzegel - Cijfer 8 ct, paars.

 

Dit item is op donderdag 03 augustus 2017 aan de online collectie toegevoegd.

Kernen

Veluwse plaatsen

Nieuw