Onlangs kreeg ik een prachtige prentbriefkaart in handen van „Villa Zwanestein” in Heerde. In het Dagblad „De Stentor” kwam ik onderstaande historische tekst tegen, die het zeker waard is om als bijschrift te dienen bij deze mooie opname. De kaart heeft het poststempel (klein rond) van Heerde met de datum 23-5-1913.
Weelde van toen is nu historie.
Een rijkeluiszoon die niet helemaal spoorde. Dat is de oorsprong van Villa Zwanestein in Heerde. De zoon liet het kleine kasteeltje in 1896 bouwen en zorgde er in zijn waanzin voor dat het huis van alle gemakken was voorzien. Honderdveertien jaar later verkeert de villa grotendeels in de oorspronkelijke staat en Neorenaissancestijl en wordt ze te koop aangeboden.
Toegegeven, pal naast landgoed Bonenburg lijkt het huis haast klein, maar met elf kamers en een enorme tuin wist de eerste bewoner wel van wanten. Huidige bewoner Henk Vellinga woont sinds 1979 in het pareltje aan de Bonenburgerlaan, maar hij heeft samen met zijn huidige echtgenote besloten het van de hand te doen. “In 1920 werd Zwanestein verkocht aan kweker Dillens. Zij woonden er tot 1948, toen kwam de villa in handen van een koloniaal die zich weer in Nederland vestigde”, vertelt de Heerdenaar. “De zoon van Dillens die hier in 1920 werd geboren, is nog eens met zijn kleinkinderen op bezoek geweest. Opa Dillens vertelde hele mooie verhalen over de historie van ons huis.”
Behalve een nieuwe badkamer en een moderne centrale verwarming is aan het huis niets veranderd. De houten zoldervloer kraakt nog steeds als ware het 1900, in de reusachtige kelder is een kleine bedstee te vinden en op de eerste verdieping huist pal naast de trap de ‘omkleedruimte’ van de dienstmeid. Een geluk bij een ongeluk overigens, het bewaren van de oorspronkelijke staat: “De Dillens’ hadden geen geld om te moderniseren. In die jaren werden veel van dit soort huizen vernieuwd met modern materiaal”, verzuchten Vellinga en zijn echtgenote. De Vellinga’s hopen dat een nieuwe eigenaar de historische waarde en oorspronkelijke staat behoudt, hoewel ze weten dat een modernisering aan de binnenkant niet onrealistisch is.
Sinds een jaar of vijftien staat Zwanestein op de lijst van Rijksmonumenten. Min of meer bij toeval, vertelt Vellinga. “Een aantal meisjes was hier aan het fotograferen en mochten bij ons op het dak. Zij vertelden het bestuur van Apeldoorn over ‘dat mooie huis’, waarop een delegatie van de gemeenten Apeldoorn en Heerde toch maar eens kwam kijken.”
Volgens de ‘keurmeesters’ van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed verdient de villa het predicaat Rijksmonument, omdat het van cultuurhistorische waarde is rond de maatschappelijke ontwikkeling van huisvesting van nieuwe kapitaalkrachtige elite.
Kort gezegd, de rijkeluiszoon voldeed perfect aan zijn tijdgeest.
Bron: Dagblad „De Stentor” – zaterdag 10 juli 2010 – auteur: Ewoud ten Kleij.
Uitgave: P.v.d. Most, Boekandel, Heerde 338/2991.
Gelopen: Ja
Postzegel: Cijfer 1 cent, rood.